Bài 3: Xử lý dứt điểm tình trạng đua xe tại Hà Nội

Xử nghiêm để ngăn ngừa vụ án khác

Như báo Tuổi trẻ Thủ đô đã thông tin, ngày 5/11, Công an quận Hoàn Kiếm (Hà Nội) đã khởi tố vụ án hình sự vụ nữ nạn nhân N.N.Q (27 tuổi, ở Hoàn Kiếm) bị nhóm thanh thiếu niên điều khiển xe máy với tốc độ cao tông tử vong, xảy ra vào rạng sáng 3/11. Đồng thời, cơ quan chức năng mở rộng điều tra, xác minh một số đối tượng liên quan để xử lý nghiêm theo quy định.

Trước đó, khoảng 0h15 ngày 3/11, Q điều khiển xe máy dừng tại nút giao đèn tín hiệu Trần Hưng Đạo - Bà Triệu (Hoàn Kiếm, Hà Nội). Lúc này Q bị Nguyễn Hồng N (SN 2005, trú tại Tây Hồ, Hà Nội) điều khiển xe máy chở theo Nguyễn Phương A (SN 2005, trú tại Hoàn Kiếm, Hà Nội) đâm trúng.

Chưa dừng lại đó, chị Q tiếp tục bị xe của Nguyễn Tá Minh K (SN 2008, trú tại Thanh Trì, Hà Nội) đi phía sau N tông vào. Hậu quả, chị Q văng ra xa, tử vong tại chỗ còn nhóm thanh, thiếu niên rời khỏi hiện trường.

Sau khi sự việc xảy ra, nhiều người thân, hàng xóm tới nhà nạn nhân N.N.Q thắp nén nhang cho cô gái và chia buồn, động viên thân nhân cô gái trẻ. Theo đại diện gia đình, mấy ngày nay gia đình bận lo việc cho con gái và cũng không nhận được lời động viên, chia buồn hay hỏi thăm từ phía gia đình những người gây tai nạn. Gia đình mong muốn cơ quan chức năng xử lý vụ việc nghiêm minh theo quy định của pháp luật để không xảy ra vụ việc đau xót tương tự đến với những gia đình khác.

Bà Bích Lan, phường Phan Chu Trinh, quận Hoàn Kiếm tại nêu băn khoăn, Nghị định 100 của Chính phủ quy định hành vi đua xe trái phép, lạng lách đánh võng và cổ vũ đua xe trái phép có thể bị phạt đến 8 triệu đồng và bị tước quyền sử dụng giấy phép lái xe đến 5 tháng. Ở mức độ nặng, hành vi đua xe trái phép sẽ bị xử lý hình sự theo điều 266 Bộ Luật Hình sự với án phạt lên tới 10 năm tù. Mức xử phạt là vậy nhưng nạn đua xe trái phép vẫn gia tăng.

“Qua theo dõi, tôi thấy những vụ đua xe mặc dù gây bức xúc trong dư luận nhưng chủ yếu chỉ bị xử lý hành chính. Ít vụ việc bị xử lý hình sự do gặp nhiều khó khăn để xác định hành vi đua xe trái phép, độ tuổi xử lý… Bên cạnh đó các ban, ngành ở một số địa phương xem công tác phòng chống đua xe trái phép là việc của lực lượng công an nên thiếu hoặc chưa triển khai hoạt động phòng ngừa.

Nhiều phụ huynh mua xe máy cho con nhưng không kiểm tra, nhắc nhở con em về ý thức chấp hành pháp luật, an toàn giao thông nên tình trạng thanh thiếu niên tụ tập “đi bão” vẫn xảy ra khi vắng bóng lực lượng công an. Vì vậy gia đình, nhà trường, các tổ chức đoàn thể cơ sở cần vào cuộc giám sát diễn biến, tâm lý để có biện pháp phòng ngừa từ xa, không để bạn xấu lôi kéo vi phạm pháp luật”, bà Lan đưa ra ý kiến phân tích và kiến nghị.

Hậu quả từ những suy nghĩ sai lầm

Nhìn nhận ở góc độ nghiên cứu tội phạm học, Thượng tá, Tiến sĩ tội phạm học Đào Trung Hiếu cho biết, các đối tượng có hành vi phóng nhanh, lạng lách, đánh võng, thậm chí đua xe chủ yếu là thanh, thiếu niên. Bởi đây là lứa tuổi hiếu động, thích cảm giác mạnh, thích thể hiện mình để chứng tỏ bản lĩnh hay đẳng cấp với người xung quanh và thường tụ tập, đàn đúm theo nhóm có cùng sở thích.

“Ban đầu các đối tượng có thể cũng sợ trước những trò như vậy, nhưng rồi bạn bè rủ rê, lôi kéo, trong khi tâm lý không ai muốn bị chê là nhát, là kém nên vẫn “gật đầu” tham gia và chẳng may nếu có chuyện gì thì “đã có bố, mẹ lo”... Rồi khi đi trên đường trong không khí huyên náo, kích động khiến các đối tượng quên hết sợ hãi” - Tiến sĩ Hiếu phân tích.

Theo tiến sĩ Đào Trung Hiếu, lúc đã ở trên “đường đua” thì ý thức các đối tượng muốn thể hiện bản thân bằng cách phô diễn khả năng đi bằng 1 bánh xe hay còn gọi là “bốc đầu”, “đá lửa”, đổi tay lái... Sau vài lần là các đối tượng dường như quên sợ, đôi khi còn có hành vi trêu đùa, thích bị công an truy bắt.

Vị tiến sĩ tội phạm học cho rằng, đây là những suy nghĩ sai lầm của lứa tuổi thanh, thiếu niên, đặc biệt là một bộ phận học sinh hiện nay, bởi hành vi này không những vi phạm trật tự an toàn giao thông mà còn gây nguy hiểm cho bản thân và những người xung quanh, bị pháp luật nghiêm cấm.

Ngoài ra, hiện nay các đối tượng có hành vi phóng nhanh, lạng lách, đánh võng, tham gia các đoàn đua xe trái phép phần lớn nằm trong diện các gia đình có hoàn cảnh như có bố mẹ đã mất, bố mẹ ly dị... thiếu sự chăm sóc, giáo dục. Thậm chí, có gia đình vô tư giao xe cho con chưa đủ tuổi, chưa có giấy phép lái xe đi tụ tập cùng bạn bè vào ban đêm.

Ông Hiếu cho rằng, để ngăn chặn các hành vi vi phạm pháp luật đối với lứa tuổi thanh, thiếu niên, cơ quan chức năng cần tăng cường tuần tra, xử lý nghiêm để cảnh báo, răn đe. Để mỗi người có ý thức rằng đua xe là xấu, là vi phạm pháp luật; để các đối tượng nhận thức rằng không nên đua xe, không dám đua xe, không muốn đua xe và cũng không thể đua xe.

Tăng cường giám sát, giáo dục của nhà trường

Qua theo dõi hình ảnh clip, thông tin vụ việc, lời khai của các đối tượng, luật sư Diệp Năng Bình (Đoàn Luật sư TP Hà Nội) cho rằng, hành vi của Nguyễn Hồng N (SN 2005, ở Tây Hồ) là người điều khiển xe máy chở Nguyễn Phương A (SN 2005) trực tiếp tông vào xe của nạn nhân, có thể bị xem xét xử lý hình sự.

Luật sư Bình dẫn chứng, Điều 260 Bộ luật Hình sự 2015 sửa đổi bổ sung 2017 quy định về tội Vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ. Trong đó, người lái xe gây tai nạn chết người có thể bị phạt tiền đến 100 triệu đồng, bị phạt cải tạo không giam giữ đến 3 năm hoặc phạt tù từ 1-15 năm. "Trường hợp người gây tai nạn mà bỏ chạy để trốn tránh trách nhiệm hoặc cố ý không cứu giúp người bị nạn, đối tượng phạm tội có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo điểm c khoản 2, Điều 260 và đối diện khung hình phạt tù từ 3-10 năm.

Còn tại Điều 266 Bộ luật Hình sự 2015 sửa đổi bổ sung 2017 quy định về tội Đua xe trái phép. Theo đó, người phạm tội có thể bị phạt tiền đến 50 triệu đồng, bị phạt cải tạo không giam giữ đến 2 năm hoặc phạt tù từ 3 tháng đến 15 năm. Cơ quan điều tra sẽ căn cứ vào các tài liệu, chứng cứ thu thập được để quy kết hành vi của các đối tượng. Nếu đủ căn cứ sẽ xử lý hình sự với hậu quả là 1 người tử vong", luật sư nêu.

Cơ quan điều tra cũng sẽ xem xét trách nhiệm của cô gái ngồi sau xe máy “quái xế” biết rõ nhóm thanh, thiếu niên điều khiển xe với tốc độ cao, gây nguy hiểm cho cộng đồng nhưng vẫn bỏ chạy và không báo cáo cơ quan chức năng, có thể bị xem xét xử lý về một số hành vi liên quan, như không tố giác tội phạm.

Bên cạnh đó, luật sư Bình cũng cho biết, qua đoạn video vụ tai nạn và thông tin về lời khai ban đầu, có thể thấy có hai hành vi vi phạm pháp luật ở đây. Đó là nhóm hành vi có dấu hiệu của tội Gây rối trật tự công cộng theo Điều 318 Bộ luật Hình sự và nhóm có dấu hiệu của tội Vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ theo Điều 260 Bộ luật Hình sự.

Điều 318 Bộ luật Hình sự quy định người nào gây rối trật tự công cộng gây ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội; đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm, thì bị phạt tiền 5-50 triệu đồng đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 2 năm hoặc phạt tù từ 3 tháng đến 2 năm.

Còn căn cứ quy định của Luật Giao thông đường bộ 2008, những hành vi như điều khiển xe lạng lách, đánh võng, thiếu quan sát, không làm chủ tốc độ là những hành vi bị nghiêm cấm. Trường hợp hành vi vi phạm dẫn tới tai nạn chết người, người vi phạm có thể bị xử lý về tội Vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ theo Điều 260 Bộ luật Hình sự 2015. Khi xem xét vụ án, cơ quan tố tụng sẽ cân nhắc toàn diện các yếu tố như độ tuổi, tâm lý, xã hội và hoàn cảnh khách quan, nhằm đảm bảo tính khách quan, công bằng. Mục tiêu cuối cùng của việc xử lý vụ án không chỉ là trừng phạt mà còn hướng tới việc giáo dục, răn đe.

Trao đổi với báo chí bên hành lang Quốc hội, đại biểu Tạ Văn Hạ - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội đánh giá từ vụ việc này cho thấy trách nhiệm của bố, mẹ trong việc giáo dục con em thực hiện pháp luật là không nghiêm túc.

Về giải pháp, đại biểu đề nghị, trước hết phải xử lý nghiêm, luật đã quy định phải chấp hành. Ông Hạ cũng cho rằng, cần phải thu giữ xe ngay cả khi sử dụng không đúng, cần nâng cao hình phạt để đủ tính răn đe. Bên cạnh đó, đại biểu cũng lưu ý đến việc quy trách nhiệm của những người giao xe; đồng thời, cần tăng cường nhận thức trong nhà trường, nâng cao hơn nữa công tác giáo dục, phổ biến chính sách pháp luật về an toàn giao thông cho học sinh.

Theo ông Hạ, trẻ vị thành niên là đối tượng chưa trưởng thành, tâm, sinh lý chưa hoàn thiện và tuổi này cũng rất hiếu động, dễ nổi loạn, nên cần phải có sự quan tâm, ứng xử đặc biệt; do đó, phải có các giải pháp phòng từ xa, để thanh, thiếu niên không vi phạm pháp luật, bằng cách tăng cường giám sát, giám hộ, tăng cường giáo dục của nhà trường.