Cú sốc với đảng Cộng hòa

Theo xu hướng lịch sử, kết quả các cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ thường hiếm khi suôn sẻ cho đảng cầm quyền.

Và với lạm phát gia tăng, tỷ lệ ủng hộ Tổng thống Joe Biden ở mức thấp, các đảng viên đảng Cộng hòa tưởng như sẽ có "làn sóng đỏ" dữ dội giúp đảng này kiểm soát Thượng viện và Hạ viện.

Tuy nhiên, kết quả bầu cử bang Nevada hôm 12/11 cho thấy không những không có "làn sóng đỏ" cho đảng Cộng hòa, mà thậm chí tới gợn sóng lăn tăn cũng không còn đường xuất hiện.

Theo kết quả bỏ phiếu được công bố vào ngày 12/11, bà Catherine Cortez Masto, thượng nghị sĩ đương nhiệm bang Nevada, đã giành chiến thắng trước đối thủ đảng Cộng hòa Adam Laxalt trong cuộc đua Thượng viện, NBC News đưa tin.

Với kết quả này, đảng Dân chủ đã nắm ít nhất 50 ghế, giúp đảng này kiểm soát Thượng viện, khi Phó tổng thống Kamala Harris mang lá phiếu quyết định.

Bà Catherine Cortez Masto giành chiến thắng trước đối thủ đảng Cộng hòa Adam Laxalt trong cuộc đua vào Thượng viện tại bang Nevada. Ảnh: AP.

Nhân sự

Thượng nghị sĩ Rick Scott của đảng Cộng hòa cho biết ông không hối tiếc về chiến dịch vận động của đảng này tại Thượng viện trong các cuộc bầu cử sơ bộ năm nay. Theo đó, chiến dịch này đã quy tụ nhiều thành phần ứng viên khác nhau, dù rằng nhiều người trong số họ đã khiến đảng Cộng hòa trả giá đắt.

Tuy nhiên, ông Steven Law, người điều hành siêu ủy ban hành động chính trị (super PAC) của đảng Cộng hòa, lại có một cái nhìn khác về chiến lược năm nay của Ủy ban Quốc gia đảng Cộng hòa Thượng viện Mỹ (NRSC).

"Đối với chúng tôi, dường như quan điểm của ủy ban là tất cả ứng viên đều tuyệt vời như nhau. Và về mặt khách quan, tôi không nghĩ điều đó đúng", ông nói.

Cách mà đảng Cộng hòa thất bại trong việc giành đa số ghế ở Thượng viện, mặc dù nhiều cuộc thăm dò cho thấy lợi thế của họ là lớn hơn, đang đặt ra một câu hỏi lớn và là nguồn cơn dẫn đến cuộc tranh cãi đang diễn ra trong nội bộ đảng này.

Theo Politico, qua các cuộc phỏng vấn với hơn 20 chiến lược gia và thượng nghị sĩ của cả hai đảng, nguyên nhân thất bại tại Thượng viện năm nay của đảng Cộng hòa được nhìn nhận là do cựu Tổng thống Donald Trump đóng vai trò quá lớn và đảng này cho rằng họ có thể đạt được điều gì đó nếu tin vào ông Trump.

Tuy nhiên, nhiều thành viên đảng Cộng hòa trong gần một tuần qua cảm thấy như lịch sử năm 2012 và năm 2010 lặp lại. Khi ấy, các ứng viên đảng Cộng hòa đã không tận dụng được những ưu thế và không giành được quyền kiểm soát Thượng viện.

Hồi tháng 8, lãnh đạo phe thiểu số tại Thượng viện Mitch McConnell đã cảnh báo rằng chất lượng các ứng viên rất quan trọng, đặc biệt là trong các cuộc đua vào Thượng viện. Đây được xem là lời chỉ trích rõ ràng đối với chiến lược nhân sự của đảng Cộng hòa. Sau đó, ông McConnell thừa nhận trong nội bộ đảng Cộng hòa đang có sự "bất đồng chiến lược".

Lãnh đạo phe thiểu số tại Thượng viện Mitch McConnell. Ảnh: AP.

Đảng Dân chủ cũng có những vấn đề riêng của họ như một số thống đốc không được lòng dân và lạm phát tăng cao. Tuy nhiên, họ cũng tận dụng các lợi thế như phán quyết đảo ngược Roe v. Wade của Tòa án Tối cao, huy động được sự tài trợ lớn và không đề cập nhiều đến Tổng thống Joe Biden.

Và họ có thể đã không giữ vững được đa số ghế ở Thượng viện nếu không có sự giúp đỡ từ đảng Cộng hòa.

Bà Christie Roberts, giám đốc điều hành Ủy ban Chiến dịch Thượng nghị sĩ đảng Dân chủ cho biết: "Họ (đảng Cộng hòa) hoàn toàn không thành công trong việc tuyển chọn ứng viên. Chúng tôi không phải tốn sức nhiều để giành đa số ghế".

Bài toán tài trợ

Sau khi giành chiến thắng trong cuộc bầu cử sơ bộ, các ứng viên được cựu Tổng thống Trump hậu thuẫn phải đối mặt với những vấn đề mới: Sự ưu ái có phần quá đà, các nhà tài trợ chi tiền không nhiều và những người đương nhiệm của đảng Dân chủ đã chuẩn bị cho các chiến dịch tổng tuyển cử trong suốt 18 tháng qua.

Khi các đảng viên Cộng hòa xem xét lại số tiền gây quỹ được vào giữa năm, họ dường như đã nhận ra điều gì đó.

Trong cuộc đua vào Thượng viện tại các bang cạnh tranh nhất, đảng Dân chủ có trong tay gần 80 triệu USD trong khi đảng Cộng hòa có ít hơn 20 triệu USD. Ông Law cho biết đó là "thời điểm chúng tôi thức tỉnh".

Tuy nhiên, ít nhất ở bang Nevada, đảng Cộng hòa cũng đạt được sự thống nhất về mặt nhân sự. Ông Laxalt đã sớm nhận được sự ủng hộ của cựu Tổng thống Trump và được đội của ông McConnell tư vấn, theo Politico.

John Ashbrook, một cố vấn của ông McConnell và là người từng làm việc trong chiến dịch tranh cử của ông Laxalt, nhớ lại: "Ông ấy là ứng viên duy nhất trên toàn quốc có sự thống nhất ủng hộ khi bước vào cuộc đua tranh cử chức thượng nghị sĩ".

Tuy nhiên, nhiều đảng viên Cộng hòa khác cũng cần sự cứu giúp về mặt tài chính. Ứng viên Mehmet Oz ở Pennsylvania, ứng viên J.D. Vance ở Ohio và ứng viên Masters ở Arizona đều là những người gặp ít nhiều khó khăn trong cuộc bầu cử sơ bộ.

Trước tình huống đó, PAC đã nhiều lần hành động.

Đảng Dân chủ cũng có một ứng viên mạnh ở Bắc Carolina, vì vậy PAC đã chi 37 triệu USD để giúp ứng viên Ted Budd của đảng này giành chiến thắng. Không những vậy, khi nhận thấy đối thủ Tim Ryan là ứng viên "khá xuất sắc", ông Law đã cam kết tài trợ hơn 32 triệu USD cho chiến dịch của ứng viên J.D. Vance, giúp ông giành chiến thắng trong cuộc đua giành ghế thượng nghị sĩ ở bang Ohio.

Các quyết định này cho thấy ủy ban của ông McConnell dường như đang muốn đảm bảo chiến thắng tại các bang ủng hộ và đấu tranh trên cả các bang chiến địa. Nhưng cách tiếp cận đó đã làm dấy lên tranh cãi.

Bất đồng

Siêu ủy ban hành động chính trị của ông McConnell đã tạo cơ hội cho các ứng viên đảng Cộng hòa khi huy động số tiền đáng kể cho chiến dịch tranh cử của họ.

Thế nhưng, cắt giảm chi tiêu cho cuộc tổng tuyển cử ở các bang có thể giành chiến thắng là một lựa chọn không nhận được sự đồng tình rộng rãi trong đảng Cộng hòa. Những động thái này cho thấy ông Law ưu tiên bảo vệ các ghế do đảng Cộng hòa nắm giữ hơn là theo đuổi những phiếu bầu tại các bang cạnh tranh.

Ông Donald Trump và ứng viên đảng Cộng hòa Mehmet Oz tại cuộc vận động tranh cử hôm 5/11. Ảnh: Reuters.

Dù vậy, mọi chuyện trở nên căng thẳng vào ngày 20/10, khi ông Law nhận được tin xấu tại cuộc họp bỏ phiếu định kỳ của PAC. Sau nhiều nỗ lực thu hẹp khoảng cách với đối thủ đảng Dân chủ John Fetterman, ông Oz giờ đây lại dường như đang mất ưu thế.

Mặt khác, ông Law tin rằng cuộc đua ở New Hampshire quá khó để các đảng viên Cộng hòa có thể lật ngược tình thế, do vậy, ông cho rằng tài trợ vào bang Pennsylvania là một lựa chọn an toàn hơn.

Nói về cuộc đua vào Thượng viện tại Pennsylvania, ông Law cho rằng: "Mọi thứ đều chỉ rõ nếu chúng tôi thắng cuộc đua này, chúng tôi có thể giành được đa số ghế tại Thượng viện".

Tuy nhiên, đó không phải là kết quả mà các đảng viên đảng Cộng hòa khác nhìn thấy

Nói về việc mua quảng cáo tranh cử muộn của NRSC ở New Hampshire, Thượng nghị sĩ Scott cho rằng NRSC "rõ ràng không đồng ý" với PAC. Quyết định rút tài trợ cho bang Arizona của PAC cũng gây ra một số phản ứng tương tự từ nhiều thành viên trong đảng.

Cách đảng Dân chủ tận dụng những lợi thế

Ủy ban Chiến dịch Thượng viện đảng Dân chủ cũng đồng ý với cách tiếp cận của PAC ở các bang có tính cạnh tranh cao.

Tuy nhiên, đảng Dân chủ đã theo đuổi hướng đi này từ rất sớm, bằng chứng là họ ưu tiên bảo vệ ghế của những người đương nhiệm tại 4 bang chiến trường và giành được ưu thế ở Pennsylvania.

Ông Biden đã giành được sự ủng hộ từ cả bang Wisconsin và bang Pennsylvania vào năm 2020. Tuy nhiên, Thượng nghị sĩ Gary Peters, thành viên đảng Dân chủ, lại cho rằng họ không nên tập trung nhiều vào tình hình ở Pennsylvania và Wisconsin.

"Trước hết, chúng tôi cần điều phối tất cả nguồn lực của mình để bảo vệ những người đương nhiệm", ông Peters nói trong một cuộc phỏng vấn.

Lịch sử cho thấy nhiều cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ có xu hướng chống lại đảng cầm quyền. Vì vậy, những thành viên đảng Dân chủ phải tranh thủ vận động, đặc biệt là trước bối cảnh tỷ lệ ủng hộ ông Biden xuống thấp và lạm phát tăng cao.

Tuy nhiên, đảng Dân chủ đã vận động được số tiền kỷ lục để tài trợ cho các ứng cử viên Thượng viện. Điều đó cho phép đảng này chi nhiều tiền hơn cho các chương trình vận động cử tri.

Thêm vào đó, việc phản đối phán quyết đảo ngược Roe v. Wade của Tòa án Tối cao, cùng với việc Quốc hội Mỹ thông qua dự luật sản xuất chip, luật an toàn súng mới đã giúp đảng Dân chủ ghi điểm với nhiều người đi bầu, theo Politico.