Ukraina bất ngờ chấp nhận thỏa thuận khoáng sản với Mỹ

Ukraina đã đồng ý với thỏa thuận khoáng sản do Tổng thống Mỹ Donald Trump đề xuất - Financial Times, Bloomberg, AFP, CNN, New York Times... đưa tin ngày 25.2.

AFP dẫn lời một quan chức Ukraina cho hay, văn kiện này có thể được ký kết sớm nhất vào ngày 28.2.

“Hiện tại, các quan chức chính phủ đang làm việc trên các chi tiết cuối cùng. Chúng tôi đang xem xét khả năng đến Washington vào thứ Sáu 28.2 để ký kết thỏa thuận” - nguồn tin tiết lộ.

Trước đó, Tổng thống Donald Trump yêu cầu Kiev cung cấp tài nguyên thiên nhiên "tương đương 500 tỉ USD” như một hình thức bồi hoàn cho viện trợ Mỹ đã cung cấp trong cuộc xung đột với Nga.

Đề xuất ban đầu do Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent trình bày trong chuyến thăm Kiev đầu tháng này nhưng đã bị Tổng thống Ukraina Volodymyr Zelensky từ chối vì không có bảo đảm an ninh đi kèm.

Tuy nhiên, theo Financial Times, Ukraina đã đồng ý sau khi Mỹ từ bỏ yêu cầu hưởng toàn bộ 500 tỉ USD từ nguồn tài nguyên này. Kiev trước đó tranh cãi rằng số viện trợ thực tế họ nhận được chỉ là 100 tỉ USD.

Dự thảo cuối cùng, được hoàn tất vào ngày 24.2, yêu cầu Kiev thành lập một quỹ và dành 50% doanh thu từ “việc thương mại hóa trong tương lai” các tài nguyên khoáng sản thuộc sở hữu nhà nước, bao gồm dầu khí và cơ sở hậu cần liên quan. Quỹ này sẽ được dùng để đầu tư vào nền công nghiệp Ukraina.

Thỏa thuận không áp dụng với những tài nguyên đã tạo doanh thu cho chính phủ, như các công ty dầu khí Naftogaz hay Ukrnafta, nhưng không nêu rõ Mỹ sẽ nắm giữ bao nhiêu cổ phần trong quỹ này. Các điều khoản về “sở hữu chung” sẽ được quyết định trong những thỏa thuận sau, FT tiết lộ.

Dù văn bản đề cập đến cam kết tài chính từ Mỹ để hỗ trợ Ukraina, quy mô viện trợ cụ thể sẽ được xác định sau này, theo tờ Ukrainska Pravda.

Các Bộ trưởng Tư pháp, Kinh tế và Ngoại giao của Ukraina đã phê duyệt thỏa thuận. Tuy nhiên, Tổng thống Zelensky vẫn cần có sự thông qua của Quốc hội Ukraina trong những ngày tới.

Theo Bloomberg, nội các Ukraina dự kiến sẽ khuyến nghị ký kết thỏa thuận vào ngày 26.2.

Ukraina, quốc gia lớn nhất nằm trọn trong châu Âu, kiểm soát hơn 100 mỏ khoáng sản quan trọng, theo một nghiên cứu của Trường Kinh tế Kiev. Nước này còn sở hữu trữ lượng dầu mỏ và khí đốt tự nhiên ở mức trung bình.

Ukraina có trữ lượng của 20 trong số 50 loại khoáng sản mà Cơ quan Khảo sát Địa chất Mỹ (USGS) liệt kê là thiết yếu cho sự phát triển kinh tế và quốc phòng của Mỹ, bao gồm:

Titanium: Được sử dụng trong xây dựng, sản xuất máy bay, cấy ghép chỉnh hình và làm phụ gia trong sơn, mỹ phẩm (bao gồm kem chống nắng) cùng nhiều ứng dụng khác. Các mỏ titanium ở miền trung Ukraina chiếm khoảng 6% sản lượng toàn cầu, theo truyền thông Ukraina.

Lithium: Nguyên liệu quan trọng trong sản xuất pin, bao gồm pin xe điện, và nhiều sản phẩm công nghiệp khác, kể cả một số loại thuốc. Ukraina sở hữu khoảng 1/3 tổng trữ lượng lithium của châu Âu, mặc dù một số mỏ nằm trong khu vực xung đột. Trước xung đột với Nga, giới chức Ukraina từng đề nghị Elon Musk đầu tư vào các mỏ lithium của nước này.

Uranium: Dùng trong nhà máy điện hạt nhân và vũ khí hạt nhân. Ukraina là quốc gia có trữ lượng uranium lớn nhất châu Âu.

Đất hiếm: Nhóm gồm hơn một chục kim loại hiếm hơn titanium hay lithium, được sử dụng trong nhiều lĩnh vực công nghệ cao như năng lượng xanh, điện tử và hàng không vũ trụ. Ukraina có trữ lượng đáng kể nhưng phần lớn vẫn chưa được khai thác, và chi phí khai thác vẫn chưa được xác định rõ.