Học sinh Hà Nội nghiện ăn vặt từ xiên “bẩn” đến que cay, đối diện nhiều nguy hại

Thiên đường ăn vặt giữa bụi bẩn và rác thải

Không khó để bắt gặp cảnh các hàng rong bày bán “xiên bẩn” ngay sát cổng trường, cạnh cống thoát nước, bãi rác tạm hay ven những tuyến đường xe cộ đông đúc. Thực phẩm được đặt trực tiếp trên khay nhựa, không che chắn, phơi mình giữa khói bụi, ruồi nhặng và mùi dầu mỡ nồng nặc.

Nhiều xe đẩy chỉ cách lòng đường vài bước chân, bụi đất và khí thải xe cộ quyện thẳng vào đồ ăn. Người bán vừa chế biến, vừa thu tiền, hầu như không sử dụng găng tay, khẩu trang hay bất kỳ biện pháp bảo đảm vệ sinh nào.

Đáng lo ngại hơn cả là dầu rán được sử dụng để chế biến thực phẩm. Không ít chảo dầu đã chuyển sang màu nâu sẫm, sánh đặc, nổi cặn cháy nhưng vẫn được dùng liên tục. Sau mỗi mẻ chiên, dầu không được thay mới mà chỉ châm thêm, tiếp tục đun ở nhiệt độ cao.

Việc tái sử dụng dầu rán nhiều lần có thể sản sinh các chất độc hại, tiềm ẩn nguy cơ ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe người tiêu dùng, đặc biệt là trẻ em.

Ghi nhận của phóng viên tại khu vực Trường THCS Mai Dịch (phường Cầu Giấy, Hà Nội), khoảng 15h mỗi chiều, một xe cá viên chiên hoạt động gần như “hết công suất”, bày biện đủ loại đồ ăn vặt sặc sỡ.

Từ cá viên quen thuộc, viên tôm, sủi cảo cho đến cá hồi được người bán quảng cáo là “cao cấp”, tất cả đều được chiên rán nhanh chóng ngay ven đường. Hải sản, theo cách gọi của người bán, được “bình dân hóa”, trở thành món ăn vặt dễ tiếp cận với học sinh sau giờ tan trường.

Chủ quán chia sẻ: “Tôi bán ở đây cũng phải hơn chục năm rồi. Trước mỗi xiên chỉ khoảng 2.000 đồng, giờ nhập hàng đắt hơn nên tăng lên khoảng 3.000 đồng tùy loại. Mấy món xiên cay học sinh thích lắm, rẻ mà bán đông nên lãi cũng khá. Thấy các cháu ăn nhiều thì tôi nhập về bán thôi”.

Theo người bán, vào giờ cao điểm mỗi buổi chiều có thể tiêu thụ hàng trăm xiên các loại. Nhu cầu lớn từ học sinh chính là lý do khiến các quầy hàng liên tục mở rộng mặt hàng, bất chấp điều kiện chế biến và bảo quản còn nhiều hạn chế.

“Que cay” bắt mắt, nguồn gốc mập mờ

Cũng tại các khu vực cổng trường, “que cay” được bày bán phổ biến tại những quầy tạp hóa nhỏ. Khác với “xiên bẩn” bán lề đường, “que cay” thường được đóng gói sẵn với bao bì sặc sỡ, màu đỏ cay bắt mắt, dễ khiến học sinh tò mò và xem đây là món ăn “hot trend”.

Học sinh không biết làm từ nguyên liệu gì nhưng ... vẫn ăn

Đáng lo ngại hơn, “que cay” thường chứa hàm lượng lớn gia vị cay, muối và chất tạo màu. Với hệ tiêu hóa còn non nớt, việc sử dụng thường xuyên có thể gây kích ứng dạ dày, rối loạn tiêu hóa, ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe học sinh.

Tuy nhiên, phần lớn các sản phẩm này được cho là hàng nhập, không ghi rõ thành phần, ngày sản xuất và hạn sử dụng bị làm mờ. Thậm chí, trên bao bì còn giới thiệu những món ăn với tên gọi như “Mỳ Ý”, “Gân gà nóng sốt” - vốn là những món ăn nổi tiếng, đại diện cho ẩm thực của một quốc gia hay quen thuộc trong bữa ăn hằng ngày.

Thế nhưng, khi mở ra, bên trong chỉ là những mẩu bánh, những que cay khô cứng, không hề có sợi mỳ, cũng chẳng rõ “gân gà” nằm ở đâu hay “nóng sốt” được thể hiện bằng cách nào. Cách đặt tên mập mờ, đánh đồng này khiến người tiêu dùng dễ lầm tưởng về bản chất sản phẩm, đồng thời che khuất nguồn gốc và chất lượng thực sự của loại thực phẩm đang được bày bán.

Chia sẻ về thói quen sử dụng loại đồ ăn này, em Nguyễn Quỳnh Anh (Đống Đa, Hà Nội) cho biết, do thấy bạn bè ăn nhiều nên em cũng mua theo. “Lúc đầu ăn thấy cay tê, nhưng càng ăn càng quen rồi lại thấy thích. Bọn em còn đùa với nhau không biết có phải làm từ giấy vệ sinh hay bìa carton không, nhưng vì rẻ và dễ ăn nên vẫn mua” - Quỳnh Anh nói.

Lỗ hổng quản lý và bài toán bảo vệ sức khỏe học đường

Cục An toàn thực phẩm, Bộ Y tế đã từng phát đi cảnh báo về nguy cơ mất an toàn thực phẩm trên đường phố, đặc biệt là các hàng quán không đảm bảo quy chuẩn vệ sinh như hàng nướng 'xiên bẩn'... ven đường tiềm ẩn nguy cơ ngộ độc thực phẩm, nhiễm khuẩn và tích tụ độc tố lâu dài cho người tiêu dùng...

Hàng nướng 'xiên bẩn' tồn tại phổ biến tại các khu vực đông người như vỉa hè cổng trường, chợ cóc, lề đường… tiềm ẩn nguy cơ ngộ độc thực phẩm, nhiễm khuẩn và tích tụ độc tố lâu dài cho người tiêu dùng,

Hàng nướng "xiên bẩn" thường có những đặc điểm sau: Sử dụng nguyên liệu không rõ nguồn gốc, thịt ôi thiu, hỏng hoặc thực phẩm đông lạnh kém chất lượng. Tẩm ướp phụ gia, phẩm màu, gia vị rẻ tiền để che mùi ôi thiu hoặc tăng độ đậm đà nhân tạo. Dùng dầu chiên đi chiên lại nhiều lần, tạo ra các chất gây hại cho sức khỏe. Chế biến và bán ở nơi bụi bẩn, không che chắn, gần mặt đường, thiếu vệ sinh. Dụng cụ nướng (vỉ nướng, que xiên, khay đựng…) không được vệ sinh sạch sẽ, dễ nhiễm khuẩn.

Nướng tại những nơi bụi bặm, sát mặt đường, không che chắn, dẫn đến thực phẩm bị nhiễm bụi bẩn và vi khuẩn từ không khí. Người bán không đảm bảo quy chuẩn vệ sinh cá nhân như không đeo găng tay, khẩu trang khi chế biến.

Việc tiêu thụ thực phẩm kém vệ sinh, đặc biệt là nướng 'xiên bẩn' có thể gây ra nhiều nguy cơ nghiêm trọng cho sức khỏe: Ngộ độc thực phẩm: gây đau bụng, tiêu chảy, nôn ói cấp tính. Nhiễm khuẩn đường ruột: từ các vi khuẩn như E.coli, Salmonella, tụ cầu khuẩn… dẫn đến rối loạn tiêu hóa kéo dài. Tích tụ độc tố lâu dài: dầu chiên đi chiên lại nhiều lần dễ tạo ra các chất gây ung thư.

Nhiễm ký sinh trùng: nếu thịt không được nướng chín kỹ hoặc nguyên liệu từ động vật nhiễm bệnh.

Thế nhưng, thực tế cho thấy, hàng quán quà vặt kém vệ sinh vẫn ngang nhiên tồn tại, trách nhiệm không chỉ thuộc về người bán mà còn đặt ra yêu cầu siết chặt quản lý từ chính quyền địa phương, nhà trường và gia đình.

Việc tăng cường kiểm tra, xử lý các điểm bán hàng không đảm bảo an toàn thực phẩm, đồng thời nâng cao nhận thức cho học sinh về lựa chọn thực phẩm an toàn là điều cần được thực hiện một cách quyết liệt và đồng bộ.

Bởi nếu không, những món ăn “vừa miệng - vừa túi tiền” hôm nay có thể trở thành mối nguy hại âm thầm, ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe của cả một thế hệ.