Bệnh viện Truyền máu Huyết học TPHCM sẽ tự sản xuất tế bào điều trị bệnh ung thư máu

Ngày 17.9, Hội nghị Truyền máu - Ghép - Liệu pháp tế bào Việt - Pháp mở rộng lần thư 8 và Hội nghị Ghép tế bào gốc tủy xương và máu Châu Á Thái Bình Dương lần thứ 30 tiếp tục diễn ra đến hết ngày 20.9 tại TPHCM.

Trong đó, nội dung đáng chú ý là Bệnh viện Truyền máu Huyết học TPHCM thông tin chuẩn bị tự sản xuất tế bào CAR-T trị ung thư máu.

Theo Bệnh viện Truyền máu Huyết học TPHCM, bệnh nhân đầu tiên được tiếp cận liệu pháp tế bào (CAR-T cell therapy) là bé gái 12 tuổi, mắc bạch cầu cấp dòng lympho B, một dạng ung thư máu ác tính. Sau khi được bác sĩ Bệnh viện Truyền máu Huyết học TPHCM phối hợp đưa sang Đài Loan (Trung Quốc) truyền tế bào miễn dịch, bé trở về nước tiếp tục điều trị duy trì hàng tháng và sống khỏe mạnh hơn một năm qua. Trước đó, bé từng hóa trị nhưng nhanh chóng tái phát, rồi được ghép tủy nửa thuận hợp từ bố, song bệnh vẫn tái diễn chỉ sau thời gian ngắn.

Với phương pháp này, cơ chế hoạt động là các tế bào CAR-T được thu thập từ bệnh nhân sau đó được gửi đến phòng thí nghiệm, nơi các chuyên gia sẽ sửa đổi gene để tạo ra một protein CAR (chimeric antigen receptor) trên bề mặt của tế bào T. Protein CAR này có khả năng nhận diện và tấn công tế bào ung thư.

Sau khi các tế bào CAR-T được sản xuất, chúng được gửi trở lại cho bệnh nhân và được tiêm vào cơ thể. Khi tế bào CAR T nhận diện tế bào ung thư, chúng sẽ tấn công và tiêu diệt chúng.

Ung thư máu ác tính (như bạch cầu cấp, đa u tủy, lymphoma ác tính) từ lâu được xem là những căn bệnh hiểm nghèo, diễn tiến nhanh và đe dọa tính mạng. Trong khi hóa trị và xạ trị chỉ giúp kiểm soát tạm thời, thì ghép tế bào gốc tạo máu được coi là “vũ khí” mang lại cơ hội sống lâu dài cho người bệnh.

Tại Việt Nam, kỹ thuật này được triển khai từ hơn 20 năm qua, nhưng mỗi năm chỉ thực hiện được vài trăm ca, trong khi nhu cầu rất lớn. Nguyên nhân đến từ việc thiếu nguồn hiến tặng tế bào gốc phù hợp, chi phí điều trị cao, và yêu cầu chăm sóc hậu ghép nghiêm ngặt.

Theo TS.BS.CK2 Phù Chí Dũng, Giám đốc Bệnh viện Truyền máu Huyết học TPHCM, đây là kỹ thuật khó bậc nhất trong huyết học nhưng được coi là một trong những bước đột phá lớn nhất của y học hiện đại. Liệu pháp giúp tiêu diệt tế bào ung thư, giảm nguy cơ tái phát, kéo dài sự sống và nâng cao chất lượng cuộc sống cho người bệnh, theo nhiều nghiên cứu quốc tế. Tuy nhiên, chi phí ở nước ngoài rất cao, một ca có thể tốn hàng chục tỉ đồng. Trường hợp bé gái 12 tuổi đến Đài Loan (Trung Quốc) điều trị vì chi phí rẻ hơn các nước khác, song chi phí vẫn lên đến tiền tỉ.

Để giảm gánh nặng, Bệnh viện Truyền máu Huyết học TPHCM đã chuẩn bị cơ sở vật chất, gửi bác sĩ, điều dưỡng, kỹ thuật viên đi đào tạo tại Đài Loan (Trung Quốc), hợp tác chuyên gia quốc tế để tiến tới sản xuất trong nước. Bệnh viện Truyền máu Huyết học TPHCM cũng đang có đề tài nghiên cứu cấp Sở và hướng tới đề tài cấp Bộ Y tế. Nếu thành công, chi phí có thể giảm xuống đáng kể. Chi phí dự kiến có thể giảm khoảng 20 lần, xuống còn dưới 500 triệu đồng cho mỗi ca, mở cơ hội cho nhiều bệnh nhân ung thư máu tiếp cận kỹ thuật tiên tiến mà không cần phải đi nước ngoài điều trị.