Nhân viên y tế có thể gặp nhiều vấn đề về sức khoẻ tinh thần

Áp lực từ môi trường làm việc

Bộ Y tế đang dự thảo quyết định của Thủ tướng Chính phủ quy định một số chế độ phụ cấp đặc thù đối với công chức, viên chức, người lao động trong các cơ sở y tế công lập và chế độ phụ cấp chống dịch. Nguyên nhân là do các mức phụ cấp hiện nay cho nhân viên y tế quá thấp, không còn phù hợp với tình hình kinh tế, đời sống hiện nay.

Hiện nay nhân lực y tế đang có xu hướng nghỉ việc và đang có một làn sóng mạnh mẽ chuyển dịch nhân lực y tế từ các cơ sở y tế công lập sang các cơ sở y tế tư nhân, đặc biệt là sau hơn 2 năm phòng, chống dịch COVID-19.

Sau COVID-19, Bộ Y tế cho biết báo cáo của các tỉnh, thành phố và đơn vị sự nghiệp trực thuộc Bộ Y tế về số lượng nhân viên y tế thôi việc, bỏ việc từ ngày 01.01.2021 - 30.6.2022 trên cả nước cho thấy có 9.680 nhân viên y tế xin thôi việc, bỏ việc (gồm 3.094 bác sĩ, 2.874 điều dưỡng, 551 kỹ thuật y, 276 hộ sinh, 593 dược, 2.280 viên chức khác).

Về lý do dẫn đến việc nhân viên y tế xin thôi việc hoặc chuyển sang cơ sở y tế công lập, theo Bộ Y tế có 4 nguyên nhân như do áp lực công việc cao, nguy hiểm, có nguy cơ mắc bệnh cao, thậm chí có thể ảnh hưởng tính mạng đã ảnh hưởng sâu sắc đến tâm lý, động lực làm việc của viên chức ngành y tế; thu nhập thấp; do áp lực về việc thiếu điều kiện, cơ sở vật chất để thực hiện nhiệm vụ chuyên môn; là do áp lực của xã hội, gia đình và người thân.

TS.BS Nguyễn Đình Anh - Phó vụ trưởng Vụ Tổ chức cán bộ (Bộ Y tế) - cho biết, ngành y là một ngành rất đặc biệt, đặc thù, vì thời gian học dài hơn, làm việc theo thời gian không như bình thường, áp lực rất lớn. Áp lực nghề nghiệp là một khía cạnh không thể bỏ qua khi nói về nghề y. Không chỉ đối mặt với áp lực từ việc phải đưa ra những phán đoán đúng đắn trong thời gian ngắn, các bác sĩ còn phải đối diện với rủi ro nghề nghiệp như nhiễm bệnh từ bệnh nhân hay bạo hành thể chất cũng như tinh thần từ phía người nhà và xã hội.

Nghiên cứu hiểu biết, thái độ và thực trạng về sức khỏe tâm thần tại TPHCM do Sở Y tế TPHCM và Dự án EpiC thực hiện vừa công bố, có đến 34% nhân viên y tế có nguy cơ trầm cảm; 31,9% có nguy cơ lo âu, và 25,7% gặp vấn đề về căng thẳng.

Ba từ để mô tả công việc của nhân viên y tế là áp lực, căng thẳng và lộn xộn. Nhân viên y tế thường xuyên phải làm việc trong những ca trực kéo dài, đối diện với những trường hợp khẩn cấp và đưa ra những quyết định đòi hỏi sự chính xác tuyệt đối. Điều đó không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất, mà còn tạo ra một áp lực vô hình, ảnh hưởng sâu sắc đến sức khỏe tinh thần của họ.

Người chăm sóc cũng cần chăm sóc

TS.BS Nguyễn Văn Vĩnh Châu - Phó Giám đốc Sở Y tế TPHCM - cho biết: Nhân viên y tế luôn nhận được rất nhiều sự kỳ vọng từ bệnh nhân và gia đình. Tuy nhiên, thực tế họ chỉ là người được đào tạo để chăm sóc sức khỏe cho người bệnh nên không phải lúc nào cũng thành công. Khi gặp thất bại trong điều trị, người bệnh và thân nhân thất vọng thì nhân viên y tế càng thất vọng nhiều hơn. Tuy nhiên, do đặc thù nghề nghiệp, họ cần che giấu cảm xúc, tránh bị chi phối. Chính việc che giấu cảm xúc là một trong những yếu tố dẫn đến áp lực nặng nề.

Nhiều nghiên cứu cho thấy y bác sĩ có nguy cơ bị stress, trầm cảm, lo âu, kiệt sức cao hơn nhiều lần so với các ngành nghề khác. Stress nghề nghiệp gây tổn thương hệ thần kinh, tăng tỉ lệ bệnh tim mạch, cơ xương khớp, loét dạ dày, nhồi máu cơ tim, giảm chất lượng chăm sóc sức khỏe cho bệnh nhân, tăng tỉ lệ nghỉ hưu sớm...

Cũng theo TS.BS Nguyễn Văn Vĩnh Châu: “Một hệ thống y tế hiệu quả và khỏe mạnh khi nhân viên y tế khỏe mạnh. Một nhân viên y tế khỏe mạnh khi nhân viên đó khỏe về cả thể chất lẫn tinh thần. Trong năm 2023-2024, Sở Y tế TPHCM, Trung tâm Kiểm soát Bệnh tật TPHCM và Dự án EpiC của Tổ chức FHI 360 đã phối hợp triển khai một chương trình cải thiện sức khỏe tâm thần cho nhân viên y tế trên địa bàn TP.

Mục tiêu của chiến dịch là tăng cường tuyên truyền và nâng cao nhận thức về sức khỏe tâm thần, đồng thời khuyến khích nhân viên y tế tiếp cận các dịch vụ tư vấn hỗ trợ khi cần".