Không kinh nghiệm, người trẻ Trung Quốc đối mặt thực tế phũ phàng

Những “tờ giấy trắng” trên thị trường việc làm

Sau khi tìm kiếm hơn 50 vị trí trên nhiều cổng thông tin việc làm khác nhau, Connie Xu – cô gái 22 tuổi vừa mới tốt nghiệp chuyên ngành ngôn ngữ và văn học Trung Quốc, rốt cuộc đã có cơ hội được phỏng vấn thực tập tại một công ty ở một thành phố lớn của Trung Quốc.

Với bộ kỹ năng cần thiết và kinh nghiệm từ các dự án ở trường đại học, Xu tự coi mình là ứng cử viên sáng giá cho vị trí công việc này. Cô đã dành 90 phút di chuyển để đến nơi phỏng vấn, và lạc quan vào khả năng có được một công việc tốt.

Tuy nhiên, thực tế không giống như những gì cô đã tưởng tượng.

Chia sẻ với SCMP, Connie Xu cho biết: “Họ nói tôi còn quá non kinh nghiệm. Người phỏng vấn nhận xét rằng, tôi giống như một “tờ giấy trắng” không có bất kỳ kinh nghiệm làm việc thực tế nào”.

Thất bại này buộc Connie Xu phải tiếp tục cuộc hành trình tìm kiếm việc làm chưa biết đến bao giờ mới có hồi kết. Và cô không phải là trường hợp duy nhất tại Trung Quốc đang gặp khó khăn trên thị trường việc làm – nơi vừa đón thêm 11,58 triệu cử nhân gia nhập lực lượng lao động trong năm nay.

Các số liệu thống kê mới công bố cho thấy, tỷ lệ thất nghiệp của thanh niên Trung Quốc trong độ tuổi từ 16-24 đã tiếp tục tăng trong tháng 5, lên mức cao nhất mọi thời đại là 20,8%, phá vỡ mức kỷ lục trước đó là 20,4% trong tháng 4.

Các sinh viên tốt nghiệp năm 2023 – những người đã dành phần lớn thời gian để học trực tuyến, giờ đây đang phải vật lộn để thuyết phục các nhà tuyển dụng rằng họ có đủ phẩm chất để đảm nhiệm một vị trí công việc thực sự. “Trong suốt bốn năm đại học, chúng tôi bị mắc kẹt trong khuôn viên trường tới ba năm”, Connie Xu buồn bã chia sẻ.

Trong tương lai gần, Xu tin rằng những người không có kinh nghiệm thực tập như cô sẽ tiếp tục là nhóm đầu tiên bị loại hồ sơ sớm trong quá trình nộp đơn xin việc. Thậm chí, ngay cả nhiều người bạn của cô có bảng điểm xuất sắc cũng chưa tìm được việc làm.

Sự lệch pha giữa nguồn cung lao động và nhu cầu doanh nghiệp

Theo bà Miriam Wickertsheim, một nhà tuyển dụng cho các công ty nước ngoài có trụ sở tại Thượng Hải, các doanh nghiệp dường như không có nhiều hứng thú với các sinh viên mới tốt nghiệp. Lý do là bởi các sinh viên này theo học đại học trong giai đoạn từ 2019-2023, trùng với giai đoạn đại dịch Covid-19 bùng phát và bằng cấp của họ cơ bản đạt được thông qua hình thức học trực tuyến.

Một vấn đề khác là nhiều công ty tư nhân nhỏ của Trung Quốc đã phải chịu thiệt hại nặng nề trong đại dịch và hiện vẫn đang phải chật vật tìm lại đà phục hồi. Thế nhưng, đây lại là nơi thường cung cấp một lượng lớn việc làm cho sinh viên mới ra trường tại Trung Quốc.

Bên cạnh đó, bà Wickertsheim cũng chỉ ra rằng rất nhiều người trẻ hiện có những loại bằng cấp không thực sự cần thiết với nhu cầu tuyển dụng của các doanh nghiệp.

Bà nói: “Những sinh viên tốt nghiệp cách đây một thập kỷ thường học về kỹ thuật, tài chính hay kế toán, bởi đó là những gì cha mẹ hoặc giáo viên khuyên họ nên học. Vì thế, họ chắc chắn có thể tìm được việc làm. Giờ đây, nhiều người lớn lên trong một nền kinh tế đang phát triển và có nhiều tự do hơn trong việc học thứ bản thân cảm thấy hứng thú nhất. Điều này có thể khiến họ gặp khó khăn hơn khi tìm kiếm việc làm”.

Việc tỷ lệ thất nghiệp trong giới trẻ liên tục phá vỡ các kỷ lục đang khiến cả các chuyên gia và Chính phủ Trung Quốc cảm thấy lo ngại. Ông Shehzad Qazi, Giám đốc điều hành của China Beige Book, một công ty cung cấp dữ liệu kinh tế từ Trung Quốc dự báo: “Vấn đề thất nghiệp của thanh niên Trung Quốc có thể sẽ trở nên tồi tệ hơn trong năm tới hoặc lâu hơn nữa”.

Ông Fu Linghui – phát ngôn viên Cục Thống kê Quốc gia Trung Quốc cũng thừa nhận “áp lực việc làm lên giới trẻ là rất đáng kể. Đang có sự chênh lệch giữa khả năng của người tìm việc và nhu cầu tuyển dụng của các doanh nghiệp. Điều này dẫn đến sự thiếu hụt nhân sự có tay nghề cao trong các ngành sản xuất, trong khi giới trẻ vẫn khó tìm việc làm”.

Các chính sách hỗ trợ chưa thể giúp người trẻ tìm việc

Giới chức Trung Quốc hiện đã cam kết sẽ sớm triển khai các biện pháp giải quyết tình trạng thất nghiệp của giới trẻ. Một kế hoạch 15 điểm nhằm giảm tỷ lệ thất nghiệp của thanh niên đã được đưa ra bao gồm đào tạo thực tập sinh, hứa hẹn tạo nhiều việc làm hơn tại các doanh nghiệp nhà nước và hỗ trợ những người trẻ tuổi muốn trở thành doanh nhân.

Để giải quyết tình hình trước mắt, hôm 1-6-2023, Bộ Giáo dục Trung Quốc đã công bố chiến dịch 100 ngày trên toàn quốc “để hướng dẫn sinh viên tốt nghiệp chủ động tìm kiếm việc làm và giúp nhiều cử nhân tìm được việc làm càng sớm càng tốt, trước và sau khi rời ghế nhà trường”.

Thế nhưng, ngay cả với sự hỗ trợ này, mọi thứ vẫn đang rất khó khăn.

Đối với sinh viên chưa tốt nghiệp của Trung Quốc, quá trình tìm việc của họ thường bắt đầu vào học kỳ mùa thu của năm cuối, khi các công ty lớn tổ chức các đợt tuyển dụng tại trường đại học nhằm mục đích tuyển thêm nhân sự cho các vị trí cấp dưới. Giai đoạn tuyển dụng mùa xuân tiếp theo, thường là từ tháng 3 đến tháng 5, sẽ có ít vị trí hơn cho sinh viên và những cơ hội việc làm cũng kém hấp dẫn hơn.

“Tình hình năm nay không tốt”, Wei Ran – một sinh viên vừa tốt nghiệp tại Đại học Nông nghiệp Bắc Kinh cho biết. “Rất ít bạn học cùng lớp của tôi nhận được đề nghị tuyển dụng. Chỉ hai hoặc ba người trong số hàng chục sinh viên. Trong những năm trước, các sinh viên thường sẽ nhận được lời mời làm việc trong tháng 3 hoặc tháng 4”.

Với một số sinh viên có được cơ hội việc làm, mọi thứ chưa hẳn là đã thuận lợi. Mo Haonan, sinh viên chuyên ngành kỹ thuật xây dựng ở Hàng Châu, đã tìm được cơ hội thực tập thông qua một đợt tuyển dụng do trường đại học tổ chức.

Tuy nhiên, công việc của anh chỉ tồn tại trong thời gian ngắn. Chàng trai 21 tuổi bị công ty sa thải vài tuần sau khi hỗ trợ xong một dự án. “Họ chỉ coi chúng tôi là lao động giá rẻ, không quá quan trọng. Sau khi hoàn thành một dự án, công ty không thể kiếm được khách hàng nào nữa nên sa thải chúng tôi mà chẳng bồi thường bao nhiêu”, Mo chia sẻ.

Tệ hơn, Mo lo ngại, việc bị sa thải chóng vánh như vậy sẽ ảnh hưởng tới hồ sơ làm việc của mình, khiến những nhà tuyển dụng trong tương lai nghĩ rằng anh mất việc làm vì thành tích kém.