Những lối thoát ngầm vẫn mở để khí đốt Nga len lỏi vào EU
Dù EU tuyên bố cấm hoàn toàn khí đốt Nga từ năm 2028, thực tế cho thấy vẫn còn những “lối thoát ngầm” để khí đốt Nga có thể vào châu Âu.
Kể từ khi Nga tiến hành chiến dịch quân sự ở Ukraina và bị trừng phạt về dầu khí, Liên minh châu Âu (EU) vẫn chưa thể tách hoàn toàn khỏi nguồn cung khí đốt từ Mátxcova.
Mặc dù tỉ trọng khí đốt Nga trong tổng nhập khẩu của EU đã giảm mạnh - từ hơn 40% năm 2021 xuống còn chưa đến 15% hiện nay - nhưng dòng năng lượng này vẫn đang tìm được “lối thoát ngầm” qua các kênh trung gian.
Một trong những tuyến quan trọng nhất là Dòng chảy Thổ Nhĩ Kỳ (TurkStream) - đường ống dẫn khí từ Nga qua Biển Đen tới Thổ Nhĩ Kỳ, sau đó tiếp tục sang Bulgaria, Hungary và Serbia. Dù không công khai thừa nhận, nhiều quốc gia Đông Âu vẫn âm thầm dựa vào nguồn cung này để duy trì ổn định năng lượng, đặc biệt trong mùa đông.
Theo dữ liệu từ Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), Hungary hiện là quốc gia EU nhập khẩu tỉ lệ khí đốt Nga cao nhất, chiếm tới hơn 70% nhu cầu nội địa. Serbia - dù không phải thành viên EU - cũng đóng vai trò “trạm trung chuyển” quan trọng trong hành lang này.
Thổ Nhĩ Kỳ, với vị thế trung gian giữa Nga và châu Âu, được cho là đang tận dụng cơ hội để trở thành trung tâm khí đốt khu vực, vừa đáp ứng nhu cầu nội địa, vừa tái xuất một phần năng lượng Nga dưới dạng khí hỗn hợp sang các thị trường lân cận.
Bên cạnh các đường ống, một con đường khác tinh vi hơn là khí tự nhiên hoá lỏng (LNG). Nga, thông qua các công ty như Novatek, vẫn xuất khẩu LNG sang châu Âu thông qua các cảng trung gian ở Tây Ban Nha, Pháp và Bỉ.
Do các quy định trừng phạt hiện tại của EU chủ yếu tập trung vào khí đốt đường ống, nhiều lô hàng LNG của Nga - đặc biệt từ dự án Yamal LNG - vẫn được đưa vào thị trường dưới dạng “hàng trung chuyển”.
Chúng thường được dỡ tại các cảng như Zeebrugge (Bỉ) hoặc Montoir-de-Bretagne (Pháp), sau đó tái xuất dưới nhãn hàng khác.
Theo phân tích của tổ chức Global Witness, chỉ trong 9 tháng đầu năm 2025, EU vẫn nhập khoảng 16 tỉ m3 LNG của Nga, tương đương gần 40% tổng xuất khẩu LNG của Mátxcơva.
Các quốc gia Tây Âu, đặc biệt là Đức và Hà Lan, đang đẩy mạnh đầu tư vào năng lượng tái tạo và nhập khẩu LNG từ Mỹ, Na Uy và Qatar. Tuy nhiên, với cơ sở hạ tầng cũ kỹ và nhu cầu tiêu thụ cao, việc loại bỏ hoàn toàn khí đốt Nga vẫn là bài toán khó.
Giới chuyên gia nhận định, việc EU đặt mốc cấm hoàn toàn khí đốt Nga vào năm 2028 chủ yếu mang tính biểu tượng, bởi những “lối thoát ngầm” qua trung gian vẫn khó bị kiểm soát triệt để. Nga, trong khi đó, vẫn duy trì được dòng doanh thu ổn định từ năng lượng - dù phải bán với giá chiết khấu cao hơn.
Tập đoàn năng lượng Nga Gazprom đã công bố lợi nhuận tăng trở lại trong quý III/2025, phần lớn nhờ xuất khẩu sang Thổ Nhĩ Kỳ và doanh thu LNG qua các công ty con. Nga cũng đang tăng cường hợp tác với Trung Quốc và Ấn Độ trong lĩnh vực năng lượng để bù đắp phần mất mát từ châu Âu.
