Tổng thống Mỹ thứ 39 Jimmy Carter qua đời ở tuổi 100

Năm 2023, Trung tâm Carter thông báo rằng vị Tổng thống thứ 39 của Mỹ đang chiến đấu với căn bệnh ung thư da ác tính. Những năm cuối đời, ông sống tại nhà dưới sự chăm sóc của đội ngũ y tế. Ông cũng là tổng thống thọ nhất trong lịch sử nước Mỹ.

“Cha tôi là một anh hùng, không chỉ đối với tôi mà còn với tất cả những ai tin vào hòa bình, nhân quyền và tình yêu vị tha” - con trai ông, James E. Carter III, chia sẻ trong một thông cáo.

“Các anh chị em của tôi và tôi đã chia sẻ cha với thế giới thông qua những giá trị chung này. Cha đã biến cả thế giới thành gia đình của mình nhờ cách ông gắn kết mọi người lại với nhau. Chúng tôi cảm ơn các bạn vì đã tôn vinh ký ức của ông bằng cách tiếp tục sống theo những giá trị ấy”.

Jimmy Carter sinh ngày 1.10.1924 tại Plains, bang Georgia. Sau khi tốt nghiệp Học viện Hải quân Mỹ, ông phục vụ với vai trò kỹ sư trên tàu ngầm trước khi bước vào chính trường. Ông được bầu làm Thống đốc bang Georgia năm 1971 và sau đó trở thành Tổng thống Mỹ từ năm 1977-1981.

Trong nhiệm kỳ tổng thống, ông nỗ lực duy trì chính sách giảm căng thẳng với Liên Xô. RT cho hay, năm 1979, ông và lãnh đạo Liên Xô Leonid Brezhnev ký Hiệp định SALT II nhằm hạn chế cuộc chạy đua vũ trang giữa hai siêu cường. Tuy nhiên, hiệp định này không được Thượng viện Mỹ phê chuẩn do căng thẳng gia tăng sau khi Liên Xô đưa quân vào Afghanistan cuối năm 1979.

Ông Carter coi cuộc chiến của Liên Xô ở Afghanistan là mối đe dọa với lợi ích của Mỹ và đưa ra nhiều biện pháp trừng phạt, bao gồm cấm vận kinh tế và tẩy chay Thế vận hội Mùa hè năm 1980 tại Mátxcơva. Ông cũng bí mật hỗ trợ CIA đào tạo và cung cấp vũ khí cho các chiến binh Hồi giáo Mujahideen chống Liên Xô, góp phần dẫn đến sự rút quân của Liên Xô và sự trỗi dậy của Taliban sau này.

Năm 1978, ông Carter đóng vai trò quan trọng trong việc đàm phán Hiệp định Trại David giữa Israel và Ai Cập, đánh dấu lần đầu tiên một quốc gia Arab công nhận Israel. Ông cũng đặt nền tảng cho việc trao trả kênh đào Panama về tay chính quyền Panama vào năm 1999.

Tại quê nhà, ông Carter chú trọng kiểm soát lạm phát và thúc đẩy các chính sách bảo vệ môi trường. Ông thành lập Bộ Năng lượng và Bộ Giáo dục như một phần trong chiến lược tái tổ chức chính phủ.

Tuy nhiên, nhiệm kỳ của ông bị lu mờ bởi cuộc khủng hoảng con tin ở Iran, khi các nhà ngoại giao Mỹ bị giam giữ trong 444 ngày. Những con tin chỉ được thả sau khi Ronald Reagan tuyên thệ nhậm chức vào tháng 1.1981.

Sau khi rời Nhà Trắng, ông Carter dành phần lớn cuộc đời mình cho các hoạt động nhân đạo. Ông sáng lập Trung tâm Carter vào năm 1982, tập trung vào việc thúc đẩy dân chủ và bảo vệ nhân quyền.

Năm 2002, ông được trao giải Nobel Hòa bình nhờ những đóng góp cho nhân loại.