Cặp vợ chồng nghệ nhân hiếm hoi giữ nghề làm mặt nạ giấy bồi truyền thống

Trong căn gác nhỏ chưa đầy 20m² ở ngõ 73 phố Hàng Than (Ba Đình, Hà Nội), vợ chồng nghệ nhân Nguyễn Văn Hòa và Đặng Hương Lan vẫn ngày ngày tỉ mẩn với giấy, hồ, màu sơn.

Ở tuổi ngoài 60, họ chính là những người cuối cùng của phố cổ còn giữ nghề làm mặt nạ giấy bồi, món đồ chơi gắn liền với ký ức Trung thu của nhiều thế hệ người Hà Nội.

Vợ chồng ông Nguyễn Văn Hòa và bà Đặng Hương Lan đã lặng lẽ gìn giữ nghề làm mặt nạ giấy bồi suốt 45 năm qua. Căn gác nhỏ của vợ chồng ông Hòa, bà Lan như một xưởng thủ công thu nhỏ, nơi lúc nào cũng có giấy vụn, hồ bột và những lọ màu nước xếp ngổn ngang.

Mỗi ngày, ông Hòa vẫn kiên nhẫn bồi từng lớp giấy mỏng vào khuôn, chờ chúng khô dần để định hình, trong khi bà Lan tỉ mẩn pha màu, cầm bút nắn nót vẽ đôi mắt, đôi lông mày hay nụ cười cho nhân vật.

Nhịp sống của họ nơi căn gác nhỏ vẫn đều đặn như chưa từng đổi khác, như thể chưa có năm tháng nào làm nguôi đi tình yêu với nghề. Với họ, mỗi chiếc mặt nạ không chỉ là một sản phẩm thủ công, mà còn là ký ức tuổi thơ, là mảnh hồn văn hóa của Hà Nội được truyền lại cho thế hệ hôm nay.

Nghề làm mặt nạ giấy bồi vốn đòi hỏi sự công phu bậc nhất. Ông Hòa cho biết: “Mỗi chiếc mặt nạ phải trải qua hàng chục công đoạn: xé giấy, bồi từng lớp hồ lên khuôn, đem phơi dưới nắng nhiều lần rồi mới đến khâu tô vẽ. Công việc nghe đơn giản nhưng tiêu tốn không ít sức lực và thời gian. Một chiếc mặt nạ cũng mất ba, bốn ngày mới xong. Nắng không đủ thì hỏng ngay, phải làm lại từ đầu”.

Ngày trước, vào mỗi mùa Trung thu, gia đình ông bà bận rộn tới mức gần như thức trắng đêm. Hàng nghìn chiếc mặt nạ với những khuôn mặt quen thuộc như ông Địa, chú Tễu, sư tử, thỏ ngọc,... được chuyển từ căn gác nhỏ ra phố Hàng Mã, nơi ánh đèn lồng và tiếng cười trẻ thơ rộn rã.

Giờ đây, theo dòng chảy của thị trường, mặt nạ nhựa và đồ chơi nhập ngoại dần lấn át. Cái nghề từng nuôi sống cả phố giờ chỉ còn sót lại trong căn nhà chưa đầy 20 m2 này.

Khách tìm đến với mặt nạ giấy bồi giờ không còn nhiều. Đa phần là những người nước ngoài thích sự thủ công mộc mạc, hoặc những bạn trẻ Hà Nội tò mò muốn tìm lại không khí Tết Trung thu xưa. Một số dự án văn hóa, nhóm sinh viên nghệ thuật cũng đặt hàng, hay mời ông bà hướng dẫn workshop. Những khoảnh khắc ấy trở thành nguồn động lực hiếm hoi để hai nghệ nhân tin rằng nghề này vẫn chưa hoàn toàn biến mất.

“Thấy các bạn nhỏ hứng thú tự tô vẽ, tôi thấy vui lắm. Hy vọng các thế hệ sau còn biết tới mặt nạ giấy bồi, để nó không chỉ nằm trong ký ức”, bà Lan chia sẻ.

Cuộc sống hiện tại của vợ chồng nghệ nhân không dư dả, nhưng họ vẫn đều đặn làm vài nghìn chiếc mặt nạ mỗi năm. Không phải để kiếm lợi nhuận, mà để giữ cho nghề còn thở, để ký ức của Trung thu Hà Nội còn chỗ trú ngụ.

Giữa phố cổ ồn ào, tiếng sột soạt của giấy, mùi hồ bột ngai ngái và sắc màu rực rỡ trong căn gác nhỏ trở thành một thế giới riêng. Một thế giới nơi hai con người lặng lẽ nhưng bền bỉ gìn giữ phần hồn văn hóa của một thành phố đang đổi thay từng ngày.