Nghịch lý nhân lực ngành y tại TP HCM
Sáng 21/2, lãnh đạo Thành ủy, UBND TPHCM tổ chức buổi gặp mặt 119 Giáo sư, Phó giáo sư, Thầy thuốc tiêu biểu trong hoạt động đào tạo nguồn nhân lực y tế cho địa bàn. Hội nghị nằm trong chuỗi hoạt động kỷ niệm Ngày Thầy thuốc Việt Nam (27/2).
Những bất cập trong cơ cấu ngành y tại TP đã bộc lộ rõ trong quãng thời gian bùng phát dịch Covid-19.
Báo cáo với lãnh đạo thành phố và các đại biểu có mặt, ông Tăng Chí Thượng, Giám đốc Sở Y tế TP, cho biết, nguồn nhân lực ngành y của địa phương đã có nhiều biến đổi cả về số lượng, chất lượng và cơ cấu so với thời gian trước đây. Tuy nhiên, công tác đào tạo của y tế TP đang gặp một thách thức không nhỏ khi phải đáp ứng nhu cầu chăm sóc sức khỏe nhân dân địa bàn và cả khu vực phía Nam.
Ai cũng muốn thành bác sĩ chuyên khoa
"TP vẫn tồn tại một nghịch lý và cần có lời giải đối với công tác đào tạo nhân lực y tế. Đó là mô hình tháp ngược về bác sĩ chuyên khoa và bác sĩ thực hành tổng quát (bác sĩ đa khoa)", ông Thượng nêu vấn đề.
Phân tích rõ hơn, ông Thượng cho biết, đa số bác sĩ mới tốt nghiệp và trong quá trình làm việc đều muốn trở thành bác sĩ chuyên khoa. Thực tế cũng cho thấy, số lượng bác sĩ chuyên khoa luôn cao hơn nhiều lần bác sĩ thực hành tổng quát hay bác sĩ gia đình.
Mô hình tháp ngược nói trên sẽ khiến công tác chăm sóc sức khỏe ban đầu tại y tế cơ sở gặp nhiều khó khăn và khó để phát triển, dễ dẫn đến quá tải bệnh viện cùng nhiều hệ lụy khác. Những bất cập trong cơ cấu ngành y tại TP đã bộc lộ rõ trong quãng thời gian bùng phát dịch Covid-19.
"Nhiều loại hình nhân viên y tế chưa được các trường đại học y khoa đào tạo hoặc đào tạo không đủ số lượng nhu cầu thực tế. Ví dụ đến nay, Việt Nam vẫn chưa có trong danh mục đào tạo chuyên viên cấp cứu ngoại viện, loại hình này rất cần để bổ sung cho mạng lưới cấp cứu 115. Số lượng chuyên viên y tế công cộng cũng chưa đáp ứng nhu cầu", ông Thượng nói.
Trước những vấn đề về nhân lực ngành y nói trên, ông Thượng cho biết, ngành y tế đã triển khai thí điểm đưa bác sĩ y khoa về thực hành tại các trạm y tế, đan xen với thực hành tại bệnh viện dưới sự hướng dẫn của các bác sĩ tại bệnh viện đa khoa hạng I. Trong chương trình này, các bác sĩ sẽ được hỗ trợ 100% kinh phí thực hành và được hưởng chính sách hỗ trợ chi phí sinh hoạt.
Trong đợt thí điểm đầu tiên, thành phố đã có 297 bác sĩ trẻ, mới tốt nghiệp của Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch đăng ký tham gia.
Ngành y tế đã nói chuyện gì với hệ thống giáo dục?
Tại hội nghị, PGS. Trần Diệp Tuấn, Chủ tịch Hội đồng Trường Đại học Y dược TP, nhấn mạnh, trong nhiều thập kỷ qua, các hội nghị cấp quốc tế của ngành y học đã khẳng định vai trò quan trọng trong công tác chăm sóc sức khỏe ban đầu. Trong đại dịch COVID-19, tầm quan trọng của hệ thống, mạng lưới y tế cơ sở một lần nữa được tái khẳng định.
"Nếu hệ thống chăm sóc y tế không đặt hàng thì làm sao hệ thống giáo dục đào tạo đáp ứng được. Khi hệ thống y tế đặt hàng, hệ thống giáo dục sẽ đáp ứng, giúp thực hiện điều mà cơ sở, mạng lưới y tế mong muốn", ông Tuấn nêu quan điểm.
Ông Tuấn cho rằng, suốt thời gian qua, sự giao tiếp, trao đổi giữa bên sử dụng nhân viên y tế và hệ thống đào tạo còn thiếu. Đây là điều cần thiết phải khắc phục trong thời gian tới.
"Hệ thống sử dụng nhân viên y tế đã nói chuyện gì với hệ thống đào tạo? Ví dụ, hệ thống y tế có thể đặt hàng chúng tôi cần 5 bác sĩ tim mạch, 10 bác sĩ hô hấp thì ngành giáo dục - đào tạo sẽ đáp ứng đúng như vậy. Phần đông còn lại, chúng ta sẽ đào tạo theo nguyên lý y học gia đình, phần lớn phục vụ y tế cơ sở và được tạo điều kiện thăng tiến, học thêm các chuyên khoa sâu", ông Tuấn đưa ra giải pháp.
Dẫn chứng bài học của các nước trên thế giới, ông Tuấn cho biết, khi gặp tình trạng giống TP HCM, các nước sẽ chuyển đổi ngay mô hình đào tạo cho các y, bác sĩ mới ra trường. Cụ thể, sau tốt nghiệp, các y, bác sĩ sẽ được đào tạo vào các lĩnh vực chính liên quan đến y tế cộng đồng, y tế gia đình để có thể đủ mạnh dạn hoạt động tại y tế cơ sở, tạo niềm tin, sự gần gũi với người dân.
Tuy nhiên, ngay cả khi đưa bác sĩ xuống hệ thống y tế cơ sở, ông Tuấn cho rằng, câu hỏi tiếp theo là làm thế nào để các bác sĩ trụ lại ở đó. Theo ông, vấn đề nằm ở việc chính sách đãi ngộ và cơ hội học tập cho các y, bác sĩ. Để giải được bài toán này, TP còn nhiều việc phải bàn, phải thảo luận và cần sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị.
Chia sẻ với phóng viên bên lề hội nghị, ông Nguyễn Văn Nên, Bí thư Thành ủy TPHCM, cho rằng, vấn đề của hệ thống cơ sở đã được nhắc tới từ lâu. Tuy nhiên, dịch COVID-19 đã khiến TP thấy cần nhận thức lại để thay đổi toàn diện vấn đề này.
"TP sẽ có một hội nghị chuyên đề đi sâu vào vấn đề hệ thống y tế cơ sở. Không chỉ đơn giản là chuyên môn, việc này còn liên quan tới quản trị quốc gia, quản trị xã hội cần đồng hành theo", Bí thư Thành ủy nhấn mạnh, nếu chỉ riêng ngành y tế vào cuộc sẽ không giải quyết được dứt điểm vấn đề.
Người đứng đầu Đảng bộ TP lấy dẫn chứng, hiện tại, người dân có vấn đề về sức khỏe sẽ thường tới ngay bệnh viện. Việc cần thay đổi là người dân cần nhận thức để bảo vệ sức khỏe của mình trước khi lên viện.
"Các vấn đề còn tồn tại sẽ được tổng hợp, hình thành đề xuất, kiến nghị của từng cấp độ quản lý. Những vấn đề liên quan đến địa phương sẽ được tập trung xử lý, vấn đề liên quan các chính sách quốc gia sẽ được báo cáo với các cấp có thẩm quyền", ông Nên thông tin.
Trước đó, phát biểu tại hội nghị, ông Phan Văn Mãi, Chủ tịch UBND TP dành phần lớn thời gian để nói về những mục tiêu lớn của địa phương trong thời gian tới. Không chỉ khắc phục điểm yếu, nâng cao năng lực hệ thống y tế cơ sở, địa phương còn hướng tới mức tiệm cận, phổ cập các thành tựu y học của các nước tiên tiến và chia sẻ bài học, cách làm hay cho thế giới.
Hiện tại, tỷ lệ bác sĩ trên một vạn dân của TP đã đạt 20 vào năm 2020, cao gấp gần 2 lần so với chỉ tiêu của Trung ương. Số trường đại học, cao đẳng, trung cấp chuyên nghiệp đào tạo các ngành liên quan lĩnh vực sức khỏe trên địa bàn tăng dần theo thời gian.
Tuy nhiên, ông Mãi cho rằng, với tính chất là TP lớn, đô thị đặc biệt, ngành y tế của địa phương cần được so sánh với các đô thị lớn, các nước phát triển trên thế giới để phấn đấu. Trong đó, mục tiêu trước mắt và lâu dài của TP là nâng cao công tác đào tạo nhân lực y tế để phổ cập hóa tri thức y học tiến bộ trên thế giới.
"Mô hình tổ chức hệ thống y tế gắn liền với đào tạo nhân lực là bài toán cần lời giải đáp của TP. TP có đủ điều kiện về kinh tế, xã hội để hiện thực hóa các ý tưởng bằng cách làm, mô hình mới", ông Mãi nói.
Với những bất cập, khó khăn của hệ thống y tế cơ sở được các khách mời nêu ra tại buổi gặp mặt, ông Mãi cho biết, UBND TP sẽ ngồi lại cùng cơ quan chức năng để tìm lời giải cho các nghịch lý bằng sự hợp lý. TP sẽ nghiên cứu các vấn đề liên quan đến cơ chế, chính sách để vận dụng thí điểm phù hợp với thực tiễn địa bàn.
