Thượng đỉnh Doha cứng rắn trong tuyên bố, mềm mỏng trong hành động

Hội nghị thượng đỉnh bế mạc với bản tuyên bố dài, lên án Israel và khẳng định tình đoàn kết với Qatar. Nhưng điều thế giới nhìn thấy chỉ là lời lẽ, thiếu vắng những biện pháp cụ thể.

"Chúng tôi lên án mọi nỗ lực của Israel nhằm tái định cư người Palestine khỏi các vùng lãnh thổ bị chiếm đóng từ năm 1967 dưới bất kỳ hình thức nào. Chúng tôi nhấn mạnh sự cần thiết phải triển khai kế hoạch Arab - Hồi giáo về tái thiết Dải Gaza trên cả phương diện chính trị và kỹ thuật cũng như cần bắt đầu quá trình tái thiết trong thời gian sớm nhất" - tuyên bố được đưa ra sau hội nghị ngày 15.9 khẳng định.

Trong khi đó, tại Gaza, khói lửa lại bùng lên dữ dội. Rạng sáng 16.9 theo giờ địa phương, Israel mở cuộc tấn công trên bộ được cảnh báo từ lâu vào thành phố Gaza.

Một quan chức Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) cho biết, binh sĩ đang tiến sâu hơn vào trung tâm đô thị, và con số quân nhân sẽ tiếp tục tăng trong những ngày tới để đối đầu khoảng 3.000 tay súng Hamas được cho là còn cố thủ.

Bộ trưởng Quốc phòng Israel, ông Israel Katz viết trên X: “Gaza đang cháy. IDF đang giáng đòn sấm sét vào hạ tầng khủng bố và các binh sĩ IDF đang chiến đấu dũng cảm để tạo điều kiện cho việc giải cứu con tin, đánh bại Hamas”.

Cảnh tượng trên thực địa vô cùng tang thương, hàng nghìn người tháo chạy khỏi thành phố. Giới chức y tế Palestine cho hay, một vụ không kích Israel trúng chiếc xe chở người tị nạn đang di chuyển về phía Nam, khiến ít nhất 75 người thiệt mạng trong ngày 16.9, phần lớn ở Gaza City.

Chiến dịch leo thang này diễn ra bất chấp những cảnh báo quốc tế. Nhiều lãnh đạo châu Âu đã đe dọa áp đặt trừng phạt, một số tướng lĩnh Israel cũng cảnh báo đây có thể là sai lầm chiến lược. Nhưng Tel Aviv dường như "được bật đèn xanh" từ Washington. Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố Hamas sẽ phải trả giá đắt nếu sử dụng con tin làm lá chắn sống trong cuộc tấn công. Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đồng thời tiết lộ sẽ được mời tới Nhà Trắng trong 2 tuần nữa sau khi cả ông và Tổng thống Donald Trump có bài phát biểu tại Đại hội đồng Liên Hợp Quốc.

Trong khi chiến sự lan rộng, cộng đồng quốc tế ngày càng lo ngại. Một Ủy ban Điều tra của Liên Hợp Quốc kết luận Israel đang phạm tội “diệt chủng” ở Gaza - cáo buộc bị Tel Aviv bác bỏ là “tai tiếng” và “giả tạo”. Tổng Thư ký Antonio Guterres lên án cuộc chiến tại Gaza là “khủng khiếp” và “không thể chấp nhận về đạo đức, chính trị và pháp lý”.

Trong bối cảnh ấy, sự tương phản giữa thực tế chiến trường và hội nghị Doha càng lộ rõ. Năm 1973, các nước Arab từng khiến phương Tây lao đao khi dùng “vũ khí dầu mỏ” đáp trả việc Mỹ hậu thuẫn Israel trong chiến tranh Yom Kippur. Nhưng hôm nay, dù giàu có hơn nhiều, họ lại tỏ ra bất lực hoặc thiếu quyết đoán trước xung đột khốc liệt.

Nhà phân tích Rami Khouri từ Đại học Mỹ ở Beirut chỉ ra: “Trong thế kỷ qua, các chính phủ Arab chưa bao giờ đạt được chủ quyền hoàn toàn. Họ phụ thuộc vào các cường quốc bên ngoài để tồn tại và phát triển”. Chính sự phụ thuộc này khiến nhiều quốc gia Arab ngần ngại sử dụng công cụ kinh tế hay ngoại giao cứng rắn chống lại Israel và Mỹ. Thay vào đó, họ chọn cách ra tuyên bố chung, mong chờ Washington sẽ gây sức ép với Tel Aviv.

Tổng Thư ký Hội đồng Hợp tác Vùng Vịnh (GCC) Jasem Mohamed al-Budaiwi thậm chí kêu gọi Mỹ “sử dụng ảnh hưởng để buộc Israel dừng hành động”. Nhưng kỳ vọng ấy tỏ ra xa rời thực tế. Tổng thống Donald Trump, vào tháng 8, từng tuyên bố ngắn gọn: “Tùy Israel quyết định làm gì ở Gaza”.