Tổng thống Putin yêu cầu xây dựng chiến lược về đất hiếm của Nga

Đây được xem là bước đi chiến lược nhằm củng cố sức mạnh cạnh tranh toàn cầu của Nga trong bối cảnh thế giới đang chạy đua giành quyền kiểm soát nguồn nguyên liệu then chốt cho kỷ nguyên công nghệ cao.

Theo chỉ thị được công bố trên trang web Điện Kremlin ngày 4.11, chính phủ Nga phải phê duyệt “lộ trình phát triển chi tiết” trước tháng 12, tập trung vào việc nâng công suất khai thác, đẩy mạnh chế biến sâu và ứng dụng công nghệ cao trong chuỗi giá trị đất hiếm - nguyên liệu không thể thiếu trong sản xuất điện thoại thông minh, xe điện, tuabin gió, pin lưu trữ, thậm chí cả hệ thống vũ khí hiện đại.

Phát biểu tại Diễn đàn Kinh tế phương Đông (EEF) hồi tháng 9, ông Putin nhấn mạnh ngành đất hiếm “không chỉ là tài nguyên chiến lược, mà còn là yếu tố sống còn để bảo đảm tăng trưởng bền vững của nền kinh tế Nga”. Ông khẳng định mục tiêu kép là thúc đẩy nhu cầu trong nước và đưa Nga trở thành nhà cung cấp lớn trên thị trường quốc tế, thay vì chỉ xuất khẩu thô.

Theo Bộ Tài nguyên và Môi trường Nga, nước này sở hữu khoảng 658 triệu tấn kim loại hiếm, trong đó có 28,5 triệu tấn thuộc 15 loại đất hiếm quan trọng, đủ để đáp ứng nhu cầu nội địa trong nhiều thập kỷ và đảm bảo nguồn cung dài hạn.

Trong khi đó, Trung Quốc hiện chiếm hơn 70% sản lượng đất hiếm toàn cầu và đang siết chặt xuất khẩu nhằm đáp trả các lệnh thuế của Mỹ. Việc Bắc Kinh hạn chế nguồn cung đã khiến nhiều tập đoàn công nghệ phương Tây, đặc biệt là trong lĩnh vực xe điện và quốc phòng, rơi vào thế bị động.

Đáng chú ý, Tổng thống Mỹ Donald Trump gần đây cũng bày tỏ quan tâm tới “kho báu đất hiếm” của Nga, coi đó là nguồn tiềm năng để giảm phụ thuộc vào Trung Quốc.

Ông Putin tỏ thái độ “sẵn sàng hợp tác”, và theo Cố vấn Tổng thống Kirill Dmitriev, các cuộc đàm phán về dự án khai thác chung giữa hai nước đang được xúc tiến. Ông Dmitriev gọi đây là một phần quan trọng trong hợp tác song phương mới giữa Nga và Mỹ.

Trong khi đó, Nhà Trắng cũng không che giấu nỗ lực tìm kiếm nguồn cung ổn định. Hồi tháng 5, Washington ký thỏa thuận với Kiev về khai thác tài nguyên tại Ukraina - được coi là một phần trong kế hoạch bù đắp khoản 350 tỉ USD mà Mỹ tuyên bố đã hỗ trợ Ukraina từ năm 2022.

Tuy nhiên, phần lớn trữ lượng khoáng sản giá trị cao của Ukraina lại nằm ở Donetsk và Lugansk, hai vùng đã bỏ phiếu sáp nhập vào Nga từ năm 2022, khiến thỏa thuận này trở nên "nửa vời” trên thực tế.