Công an cảnh báo nguy cơ từ lao động trái phép
Tình trạng lao động xuất cảnh trái phép tiếp tục diễn biến phức tạp tại nhiều địa phương, kéo theo nguy cơ bị bóc lột, cưỡng bức lao động và trở thành nạn nhân của các đường dây mua bán người.
Thủ đoạn việc nhẹ, lương cao
Chị Đinh Thị Thanh (tên nhân vật đã thay đổi, quê Nghệ An) suýt mất tiền khi thấy tin tuyển dụng mạo danh tập đoàn công nghệ trên mạng xã hội với mức lương hấp dẫn, yêu cầu “tuyển gấp”. Đối tượng tự xưng là chuyên viên tuyển dụng đưa ra quy trình 2 giai đoạn bài bản, yêu cầu đóng 220.000 đồng “phí thi” để được làm bài đánh giá năng lực.
Chưa dừng lại ở đó, đối tượng còn cho hay chị sẽ được sang nước ngoài làm việc với mức lương lên đến 40 triệu đồng/tháng, nếu nhanh tay đăng ký. May mắn, người bạn thân của chị cảnh báo kịp thời, chị Thanh mới phát hiện fanpage giả mạo, thông tin cắt ghép và có nhiều dấu hiệu bất thường nên kịp thời tránh trở thành nạn nhân.
Theo số liệu mới nhất được Công an tỉnh Thanh Hóa công bố, toàn tỉnh hiện có khoảng 2.000 công dân đang cư trú, lao động trái phép tại nước ngoài, chủ yếu ở Trung Quốc, Hàn Quốc và Campuchia. Đáng chú ý, tình trạng công dân bị các đối tượng dụ dỗ, đưa sang Campuchia làm việc trong các sòng bài, các cơ sở chuyên hoạt động lừa đảo, chiếm đoạt tài sản có xu hướng gia tăng và diễn biến phức tạp, kéo theo nhiều hệ lụy khó lường cho cả nạn nhân và gia đình của họ.
Những vụ án Công an tỉnh Thanh Hóa triệt phá đã cho thấy rõ thủ đoạn tinh vi của các đối tượng. Từ đầu năm 2025, Công an tỉnh Thanh Hóa đã khởi tố 6 vụ, 10 bị can liên quan tổ chức hoặc môi giới xuất cảnh trái phép. Điểm chung là các đối tượng quảng cáo việc nhẹ, lương cao 15-20 triệu đồng/tháng, không yêu cầu kinh nghiệm hay trình độ. Khi nạn nhân đồng ý, chúng tổ chức cho họ vượt biên trái phép, sau đó bán lại cho các đường dây lao động cưỡng bức tại Trung Quốc, Campuchia, Philippines, Myanmar...
Theo Bộ Công an, đối với tội phạm liên quan đến mua bán người, hiện nay, theo quy định của Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017), mức hình phạt áp dụng đối với tội mua bán người (Điều 150) có khung hình phạt cao nhất là phạt tù 20 năm; tội mua bán người dưới 16 tuổi (Điều 151) có khung hình phạt cao nhất là tù chung thân.
Chặn từ khâu xuất cảnh trái phép
Dưới góc nhìn chính sách, PGS.TS Bùi Hoài Sơn - Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội - cho rằng, xuất cảnh lao động trái phép không chỉ là vi phạm pháp luật đơn thuần mà là “điểm khởi phát của chuỗi rủi ro nghiêm trọng về quyền con người”. Theo ông, khi người lao động rời khỏi biên giới quốc gia mà không có hành lang pháp lý bảo vệ, họ gần như tự đặt mình vào tình trạng dễ bị bóc lột, cưỡng bức và trở thành đối tượng bị các đường dây mua bán người thao túng.
Người lao động khi vượt biên trái phép phải đối mặt với hàng loạt nguy cơ: Không được pháp luật nước sở tại bảo vệ, dễ bị bắt giữ, trục xuất hoặc xử lý hình sự. Dễ bị bóc lột sức lao động, làm việc trong môi trường độc hại, thời gian kéo dài, không có lương hoặc bị giữ toàn bộ thu nhập. Nguy cơ cao bị bạo lực, cưỡng bức, đe dọa, bị giam giữ trong các khu phức hợp khép kín.
Họ bị lợi dụng tham gia các hoạt động bất hợp pháp, như lừa đảo qua mạng, môi giới đánh bạc, vận chuyển hàng cấm. Trở thành nạn nhân mua bán người do không có giấy tờ, không tiếng nói và phụ thuộc hoàn toàn vào các đối tượng môi giới.
PGS.TS Bùi Hoài Sơn cho rằng, muốn ngăn chặn nạn mua bán người một cách bền vững thì không thể chỉ xử lý ở “ngọn”, mà phải chặn ngay từ khâu xuất cảnh trái phép.
“Phòng, chống mua bán người thực chất bắt đầu từ phòng ngừa di cư trái phép. Khi gia đình, nhà trường và chính quyền cơ sở cùng phát hiện sớm, tư vấn đúng và hỗ trợ sinh kế tại chỗ, nguy cơ người dân rơi vào bẫy môi giới sẽ giảm đi đáng kể" - ông nhận định.
Xuất cảnh lao động trái phép không chỉ đẩy người dân vào rủi ro mất an toàn, bị bóc lột, bị tội phạm lừa đảo khống chế, mà còn trực tiếp khiến họ trở thành mục tiêu của mạng lưới mua bán người xuyên biên giới. Bài học từ những vụ việc thực tế cho thấy, chỉ khi có sự vào cuộc đồng bộ của gia đình, nhà trường, lực lượng chức năng và toàn cộng đồng, tình trạng này mới có thể được kiểm soát bền vững.
Ông cho rằng, người dân cần nâng cao cảnh giác, tuân thủ quy định pháp luật và tìm hiểu kỹ thông tin khi có nhu cầu đi làm việc ở nước ngoài. Mỗi cá nhân tỉnh táo là thêm một bước quan trọng trong việc bảo vệ bản thân, gia đình và góp phần giữ gìn an ninh trật tự tại địa phương.
